Muziektherapeut Baukje Veldhuis werkt bij Zorggroep Oude Nieuwland (ZONL). Ze werkt voornamelijk met mensen met dementie. ‘Muziek heeft altijd effect. Soms klein, soms groot. Muziek is het laatste dat overblijft in de hersenen.’
Hoe dat komt? Baukje legt uit: ‘De manier waarop muziek verwerkt wordt in het brein is erg interessant en complex. Er is niet één specifiek gebied in de hersenen dat verantwoordelijk is voor de verwerking van muziek, in tegenstelling tot bijvoorbeeld taal, waarbij er een duidelijk aangewezen gebied is. In plaats daarvan is muziek verspreid over verschillende delen van het brein. Muziek heeft een bijzonder effect op mensen met dementie omdat het een van de laatste dingen is wat in het brein overblijft en herinneringen en emoties oproept.’
Kinderliedjes
Baukje en haar collega zetten muziek in bij mensen met dementie. ‘De therapie kan bijvoorbeeld helpen bij onrust. Onrust is een veelvoorkomend probleem bij mensen met dementie. Zij kunnen zich verwart, angstig en rusteloos voelen. Ze kunnen bijvoorbeeld constant willen lopen, onrustig wiebelen op hun stoel of juist steeds in bed willen liggen.
Bij mensen met dementie is het vaak zo dat zij zich nog goed herinneren van muziek, vooral muziek uit hun jongere jaren, van toen ze in de twintig waren. Naarmate de dementie vordert, kan het zijn dat zij zich steeds meer herinneren van kinderliedjes en andere eenvoudige liedjes. Het luisteren en zingen van zulke liedjes kan ze rust brengen. Doordat de muziek mooie herinneringen oproept verbetert hun emotionele toestand. Vaak zien we dat mensen ontspannen en zelfs beter contact maken met anderen op de groep.’
Houd het brein voor de gek
Zelfs als mensen niet meer kunnen praten kan muziektherapie nog steeds effectief zijn. Baukje: ‘Ritme en melodie kunnen helpen om mensen die bijvoorbeeld door een hersenbloeding getroffen zijn en afasie hebben, toch weer aan het praten te krijgen. Eigenlijk houden we het brein voor de gek. We stimuleren het spraakgebied door muzikale elementen in te zetten. Het effect kan verbluffend zijn. Ik heb meegemaakt dat mensen al weken niet hadden gesproken, en door de therapie spontaan konden zingen. Ik vind het heel bijzonder en mooi als zoiets gebeurt.’
Positief effect
Muziek heeft een positieve invloed op de gezondheid van mensen in het algemeen, denkt Baukje. ‘Door muziek te maken, maak je nieuwe verbindingen in de hersenen, wat goed is voor de hersenen. Er is niets wat je kunt doen om dementie te voorkomen. Er zijn echter wel aanwijzingen dat muziek maken en luisteren het brein kan stimuleren en het geheugen kan verbeteren. Dat draagt bij aan gezonde hersenen! Ook kan muziek helpen bij het verminderen van stress en angst, wat weer kan leiden tot een betere kwaliteit van leven voor mensen met dementie.’ Ook onderzoekers hopen meer inzicht te krijgen in de kracht van muziek. Baukje en haar team doen daarom mee aan een internationaal onderzoek om te kijken of muziektherapie en zingen in een koor kunnen helpen bij het verminderen van stress en depressie bij mensen met dementie.
