Vrijheid. Een woord dat voor iedereen een andere betekenis heeft. Voor de één betekent het gaan en staan waar je wil, voor de ander je eigen denkwijze en gevoelens kunnen en mogen uiten. Voor Soraya Chitsazahmadi uit Iran betekent vrijheid vooral gelijkheid. Gelijke behandeling… ongeacht godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit, hetero- of homoseksuele geaardheid of burgerlijke staat.
Soraya woont sinds 2018 in Nederland. De docent in rechten gaf in haar thuisland les aan de universiteit en is gespecialiseerd in internationaal recht en mensenrechten. ‘Mijn werk, interesses, religie, connecties én het feit dat ik een vrouw ben zorgen ervoor dat ik op het moment niet veilig ben in Iran. In mijn land mag je namelijk niet voor je eigen mening uitkomen. De vrijheid van meningsuiting, demonstratie en religie zijn met de jaren steeds meer ingeperkt. Daarnaast heb je als vrouw, volgens de wet, minder rechten dan de man.’
Voor de helft
Ze vervolgt: ‘Wij tellen maar voor de helft mee. Zo staat de getuigenis van één man gelijk aan de getuigenis van twee vrouwen. Erf je iets van een familielid? Dan krijg je maar de helft van wat jouw broer of neef krijgt. En wil je als vrouw een paspoort aanvragen? Dan heb je hier toestemming voor nodig van jouw man of, indien je niet getrouwd bent, jouw vader.’
Toen Soraya steeds vaker op haar vingers werd getikt en ze onder het vergrootglas van de regering kwam te liggen is ze naar Nederland gevlucht. ‘Kom je in Iran op voor de mensenrechten, heb je een politieke mening of praat je alleen al over hoe je iets liever anders wil zien, dan ben je een vijand van de staat en loop je het risico opgepakt te worden. Er zitten veel vrouwen in de gevangenissen van Iran. Sommige zijn in opstand gekomen, anderen worden bijvoorbeeld verdacht van spionage.’
Zo ook haar Brits – Iraanse vriendin en journalist Nazanin Zaghari – Ratcliffe, die in 2016 tot vijf jaar gevangenisstraf werd veroordeeld voor samenzwering om de Iraanse regering omver te werpen. ‘Nazanin werd samen met haar dochtertje in Iran opgepakt op het moment dat ze op het vliegtuig wilde stappen om terug te keren naar Engeland, waar zij met haar man en dochtertje woont. Voor een lange tijd bleef de reden van haar arrest onduidelijk. Pas na enkele maanden werd bekend dat Nazanin beschuldigd werd van het in de media verspreiden van propaganda tegen de Iraanse regering. Was hier bewijs voor? Nee! Maar een vermoeden is voor Iran al genoeg om je voor een langere tijd op te sluiten of zelfs te executeren.’
Spionage
De vriendschap met Nazanin en de hulp die Soraya haar probeert te geven zorgt ook voor het vermoeden van spionage aan Soraya haar adres. ‘Nog een reden waarom ik niet terug kan keren naar Iran. En dat doet mij pijn. Want ik heb mijn familie en vrienden achter moeten laten. Mijn leven! Maar teruggaan is op het moment geen optie voor mij. De kans dat ik dat niet overleef is groot. De gevangenissen in Iran zijn niet zoals hier. Je wordt er, zeker als vrouw, verwaarloosd, mishandeld en verkracht.’
Soraya woont sinds vorig jaar op het AZC in Luttelgeest. ‘Mijn angst voor de asielzoekerscentra was groot. Ik was bang voor dezelfde barmhartige omstandigheden als in de gevangenissen van Iran. Je kunt je wel voorstellen hoe opgelucht ik was toen ik hier aankwam. Ik voel me hier veilig.’
En vrij… ondanks dat ze haar beroep en passie niet kan uitoefenen. ‘Ja dat is moeilijk. Ondanks dat ik nu in een vrij land ben schreeuw ik niet van de daken dat ik een voorvechter van vrouwenrechten ben, of dat ik wel in god geloof, maar geen aanhanger van een bepaalde religie ben. Het blijft een gevoelig onderwerp. Ook is het helaas niet mogelijk mijn werk als docent hier op te pakken. Daarom werk ik nu zes maanden per jaar in de groenvoorziening. Langer dan dat mag helaas niet zolang ik nog geen verblijfsvergunning heb.’
Het Vredespaleis
Niet werken is voor Soraya geen optie. ‘Dan word ik echt gillend gek. Ik moet bezig blijven. Gelukkig kan ik hier op het AZC Nederlandse les volgen en zijn er verschillende activiteiten voor vrouwen. Daarnaast reis ik regelmatig af naar Den Haag om daar een dag door te brengen in de bibliotheek van het Vredespaleis. Op zulke dagen kom ik echt tot leven. Kan ik mij even weer richten op datgeen waar ik als persoon voor sta.’
Ook gaat ze wel eens met vrienden mee naar de kerk. ‘Ik ben niet christelijk maar respecteer elk geloof. En de mensen die ik er ontmoet respecteren mij. Dat is fijn! Ik kan er mijzelf zijn en ik voel me welkom en gewaardeerd.’
De bevolking van Nederland leeft volgens Soraya wat vrijheid betreft een bevoorrecht leven. ‘En daar mag men dankbaar voor zijn. Tuurlijk is ook hier niet iedereen het eens met sommige stappen die de regering zet. Maar in dat geval heb je de keuze om te stemmen voor een politieke partij die wel bij jou past of kun je de straat op en protesteren zonder bang te hoeven zijn om neergeschoten te worden.’
Leven in vrede
‘Niet kunnen zeggen en handelen naar wat je voelt of denkt laat je letterlijk sterven vanbinnen. Ik hoop echt met heel mijn hart dat ik op een dag in mijn eigen land het leven kan leiden waar ik naar verlang. Maar tot die tijd hoop ik hier in veiligheid en vrede te mogen leven.’
Soraya wacht op dit moment op de goedkeuring van haar verblijfsvergunning. ‘Erg spannend. Teruggaan naar Iran is echt geen optie, dus als mijn verblijfsvergunning niet wordt goedgekeurd dan zal ik naar andere opties moeten gaan kijken. Maar hopelijk komt het gewoon allemaal goed!’